Erişkin Psikiyatrisi
Alzheimer - Demans
Anne, Babalarımız yaşlanıyor... Onlar da Alzheimer olabilir mi? Ne yapacağız?
ALZHEIMER TEŞHİS VE TEDAVİSİNDE YENİ TEKNOLOJİK YAKLAŞIMLAR
Demans (Bunama), bilişsel fonksiyonların kaybı olarak tanımlanmaktadır. Buna, düşüncede, hafızada, mantıkta, iletişimde, kişilik ve bilişsel hızda bozulma dahildir. Demansın en yaygın çeşitleri, Alzheimer ve Vasküler (birden fazla damar enfarktüsüne bağlı) demans hastalığıdır.
Alzheimer’s hastalığı (AH), demansın en yaygın formudur. 65-74 yaşları arasındaki %5 ve 85 yaşın üstündeki % 50 insanı etkileyen, beynin ilerleyen ve dejeneratif bir hastalığıdır.Alzheimer’s Hastalığının bilinen tek bir nedeni yoktur ancak birkaç faktör vardır ki bunlar da bu hastalığın ortaya çıkmasında yüksek oranda katkıda bulunabilirler. Apolipoprotein E varyasyonu, bu hastalığın oluşumuyla ilintili genetik bir faktördür. Kafa travması Alzheimer’a neden olabilir. Hastalığının en belirgin özellikleri, beynin normal organizasyonunu ve fonksiyonunu bozan amiloid plaklar ve düğümlü nöronal liflerdir. Bunlar, önce beynin temporal lobunda yani hafıza ve konuşmadan sorumlu alanda görünür. Aynı bölgelerde beyin elektrik akımında değişiklikler olduğu ve teta dediğimiz yavaş beyin dalgalarında artma, alpha ve beta dalgalarında ve beynin bağlantılarında azalma olduğu görülür. Düşük seviyelerde eğitimin Alzheimer’a olumsuz katkı sağladığı düşünülmektedir.
DOĞRU TEŞHİS ÖNEMLİ
Tamamen demans olmadan önce, yaklaşık olarak şikayetlerin başladığı 12 yıl önce, beyinde elektrik akım değişiklikleri başlıyor ve beyin elektrik değişikliklerini incelemeye yarayan FDA onaylı QEEG ve nörometrik inceleme teknolojisi yüzde 90’nın üstünde doğruluk oranında ön teşhiste hekime yardımcı oluyor. Bu dönemde hastada Depresyondaki gibi bulgular olabilir. Hafıza testleri ve depresyon ölçeklerinde bakıldığında Depresyon ve Demans’ın birbirleriyle çok örtüşen belirtiler verebilir. Bu da iki hastalığı birbirinden ayırmayı güçleştirebilir. Ancak, QEEG NxLink nörometrik analizi Depresyon ile PrimerDejeneratif Demansı yüzde 91,9- 92,2 ve Alzheimer ile Vasküler Demansı yüzde 95 gibi yüksek bir oranda ayrıştırabiliyor. Bu da doğru teşhisi bulup doğru tedaviye yönlenmemiz açısından çok önemlidir. Ayrıca, bu dönemde hastalığın ilerlemesini yavaşlatacak araştırmalara önem verilebilir.
İLAÇ TEDAVİSİNDE HAYAL KIRIKLIĞI
Alzheimer ilaçları yalnızca yüzde 50 etkili ve bazı hastalar çok ciddi yan etki görebiliyor. İlaç firmaları AR-GE çalışmaları için büyük paralar yatırmalarına rağmen, bugüne dek yapılan araştırmalarda hayal kırıklığı yaşadıklarını ve istedikleri sonuçları Alzheimer hastalığı için elde edemediklerini açıkladılar. Hastalığın seyrini bile yavaşlatmayı başaramadıklarını belirten firmalar Alzheimer ilaçlarıyla ilgili araştırmaların çok zor ve maliyetli olduğunu belirterek çalışmaların sona erdirileceğini açıkladıklarını duyurdular.
UMUT VEREN İLAÇSIZ TEDAVİ “NEUROFEEDBACK”
Alzheimer’da olumsuz şekilde artan yavaş beyin dalgalarını azaltmaya ve bağlantıları güçlendirmeye yarayan, ve Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda (DEHB) kanıta dayalı tıp çercevesinde kullandığımız Neurofeedback ile başarılı sonuç alabildiğimiz hastalarımız var. DEHB’daki elektrik akımı bozukluğu Alzheimer hastalarındakine benzemektedir.
Angelakis ve arkadaşları 2007 yılında bir çifte körleme kontrollü çalışmada dominant alfa frekansının artışını ödüllendiren Neurofeedback eğitiminin normal yaşlılardan oluşan küçük bir örneklemde bilişsel işlem hızını ve yürütücü işlevleri iyileştirdiğini gösterdi.
Brown Üniversitesindeki Festa ve arkadaşları, 2009 yılında 26 Normal yaşlanan kişide Neurofeedback tedavisinin olumlu etkisini randomize kontrollü çalışma ile gösterdiler.
Meksika ve Küba’lı araştırmacılar (Becerra ve arkadaşları) 56 Normal yaşlanan kişide Neurofeedback tedavisinin olumlu etkisini randomize plasebo karşılaştırmalı çalışma ile gösterdiler.
Amerika’da Berman ve arkadaşlarının 2009 yılında 27 denekle yapılan Demans çalışması neurofeedback eğitimi, bekleme listesi kontrol grubuna kıyasla, belleği ve yürütücü işlevlerin bazı yönlerini kayda değer bir şekilde düzettiğini gösterdi ki bu Neurofeedback’in demansiçin “olası etkin” bir tedavi olabileceğini öne sürdü.
Benim de uyguladığım QEEG NxLink Nörometrik analizin teşhiste ve Neurofeedback tedavi protokollerinin seçiminde çok yardımcı olduğunu düşünüyorum ve bazı hastalarımızın Neurofeedback yöntemine nasıl olumlu yanıt verdiğini gelecek yazılarımda bahsedeceğim.
ALZHEIMER’S HASTALIĞINDA YENİ TEDAVİ UMUDU
Alzheimer’s hastalığında bilişsel gerilemenin ve fonksiyonel ve davranışsal bozulmanın yavaşlatılması çok önemlidir. Tedavi edici müdahaleler arasında hem ilaçlı hem de ilaçsız yöntemler kullanılır, bunlar hastalığın ilerlemesini yavaşlatan ve hayat kalitesini arttırmaya yönelik yöntemlerdir. Halen, Demansın ilerlemesini yavaşlatabileceği düşünülen temel ilaç tedavisi Donepezil’dir. Ancak bu yavaşlama 1 yıl içerisinde en fazla 6 aydır.
Kliniğimizde beyin dalgalarının kayıtlamasını yaptığımız bazı Alzheimer hastalarında ilaçların beyin dalgasını düzeltmediğini aksine olumsuz yönde etkilediğini görüyoruz. Bu durum kişiye özel tedaviler uygulanması gerekliliğini destekliyor. Neurofeedback (NF)çalışmaları, normal yaşlanan kişilerde ve Demansta olumlu sonuçlar verince biz de hastalarımızda uyguladık.
72 yaşındaki erkek hasta 2 senedir Alzheimer teşhisi ile Donezepil kullanıyordu. İlacın dikkat, hafıza sorunlarını düzeltmediğini, hayattan zevk almasının, gün içinde enerjisinin ve cinsel enerjisinin çok azaldığını söyledi. Beyin dalgalarına ilacın etkisinde NxLink nörometrik veri tabanı ile baktığımızda beyinde Alzheimer’s hastalığı benzeri yavaş teta dalgalarının çok arttığını gördük. Kısa Durum Muayene Testinde (KDMT: MMSE) 30 tam puan üzerinden 30 puan aldı. İlacını kestirip beyinden atılım süresi 30 gün sonra tekrar beyin dalgalarını kayıtladığımızda teta dalgalarının azaldığını gördük. İyi gelmesi için verilen Donezepil ilacının beyni bu hastada çok yavaşlattığı ortadaydı. KDMT’ni tekrarlandığımızda,aynı 30 puanı aldı. Yapılan NF ilaçsız tedavisi ile hasta çok daha iyi duruma geldi ve kendisinde Alzheimer’s hastalığı olmadığını öğrendi.
79 yaşındaki bir erkek hastaya Alzheimer teşhisi konup 2 senedir Donezepil ve Memantine kullandırıldığında, yaptığımız KSMT’ de 30 tam puan üzerinden 15 puan elde ettim. 15 puanAlzheimer’ın şiddetine göre orta derece olduğunu gösterir.
İlaçlı olarak geldiğinde hasta tekli kelimelerle cümle kurar olmuştu, vücut hareketleri çok yavaşlamıştı, ve tamamen bakıma muhtaçtı. Kendi başına yaptığı şeyler çok azalmıştı. Hastanın tüm ilaçlarını kestirdiğimizden 2 gün sonra ailesi hareketlerinin hızlandığını, konuşmanın 2’li-3’lü cümlelere döndüğünü ve en önemlisi 2 sene sonra sabah kalkıp kendi başına sofrayı hazırladığını fark etti. Bu durum hastaların bir kısmında ilaçları bir süre kestirip izlenmesi gerekliliğini düşündürüyor.
KDMT’inde plasebodan 1.8 puan daha fazla artış yapınca Alzheimer ilaçları FDA’ den onay alıyor. Bu hastamda ilacı kestikten 30 gün sonra tekrarladığım KSMT’ de 2 puanlık ilerleme gördüm, puanı 17 oldu. Benzer sonuçları birçok hastada elde ettik. Demek ki ilaç bazı hastaları daha olumsuz etkiliyor. Tıp Literatüründe bazı çalışmalar 3 yıl Alzheimer ilacıDonezepil kullanımının 3.8 puan KDMT’ de artım yaratabildiğini gösteriyor.
İlaçsız beyin dalgalarını düzenleme yöntemi Neurofeedback ile 20 hastada (9 Alzheimer Hastası, 11 Vasküler demans) ortalama 3 ayda KDMT’de 6 puan arttırabildik. Aynı zamanda bu hastaların uyku problemleri, ajitasyon sorunları da düzeldi ve hayattan zevk almalarının arttığını gördük. Amerikan Uyku Tıp Birliği Biofeedback yönteminin uyku bozukluklarında kanıta dayalı tıp çerçevesinde etkili olduğunu beyan ediyor.
Bu çalışmamızı Mayıs 2012’ de Istanbul’da Euroasia Biolojik Psikiyatri’nin bilimsel toplantısında sözel olarak sunduk. Tabi ki bunlar klinikte plasebo kontrolsüz elde ettiğimiz veriler. Bunların kontrollü çalışmalarda da gösterilmesi için yayınlamaya karar verdik. Bu çalışmamız önemli bir bilim dergisi Clinical EEG and Neuroscience’de bu ay (haziran 2015) hem Alzheimer’s hastalığında hemde vasküler bunamada etkili olduğunu gösteren dünyadaki ilk klinik çalışma olarak yayınlandı.
DEMANSIN KANTİTATİF EEG (QEEG) ANORMALLİKLERİ
Çok önceden yapılan çalışmalar demansın kantitatif EEG (QEEG) anormallikleriyle beraber yükselmiş delta ve teta gücü (Duffy, F.H., 1984, Coburn, K.A., 1985, Prichep, L.S., 1994), azalmış ortalama frekansı (Saletu, B.,1991; Brenner, R.P., 71), azalmış beta gücü (Soininen,H., 1981; Albert, M.S., 1990;Jackson & Snyder, 2008) ,oksipitaldeki dominant frekansının azalması ( Prinz, P.N., 1989; Williamson, P.C.,1990), ve doruk alfa frekansında azalma ile ilişkili olduğunu göstermiştir (Passant et al., 2005, Chan et al., 2004).
Klinik Psikiyatride QEEG’nin Değeri: Amerikan Nöropsikiyatri Derneğinin Araştırmalar Komitesinin Raporunun (The value of QEEG in Clinical psychiatry: A report by the Committee on Research of the American Neuropsychiatric Association ) (Coburn, 2006) sonucuna göre QEEG hekime Alzheimer hastalığı ve Vasküler Demans gibi birkaç genel nöropsikiyatri bozukluklarının teşhislerini ayrıştırmak için kesin bir laboratuar testi sunmaktadır . (Hughes J.R, et al 1999, Prichep LS et al, 1992, John E. R.et al, 1987,1989,1991,1992; Chabot et al, 1996 ).
QEEG NxLink nörometrik analizi (E. Roy John) depresyon ile Primer Dejeneratif Demansı yüksek bir belirlilikle (%91,9-%92,2) ve Alzheimer ile Vasküler Demansı da yüksek bir belirlilikle (%95) ayrıştırabiliyor.
QEEG Nx-Link nörometrik analizi Demansı ayrıştıran (Alzheimer demansı Vasküler Demans’a karşı) ve Demansı Depresyona karşı yüksek bir belirlilikle (%95) ayrıştıran bir yardımcı araçtır ve bu hastalığın erken veya geç safhalarında olabiliyor.
ANORMAL EEG AKTİVİTELERİNİ NORMALLEŞTİRMEK İÇİN EEG BİOFEEDBACK (NEUROFEEDBACK) EĞİTİMİ BELLEK, DİKKAT, ORİYANTASYON (YÖNELME) VE DİL ÖLÇEKLERİNİ DÜZELTEBİLİR.
1. Demansta Kantitatif EEG Nörometrik Analiz Kılavuzluğunda Neurofeedback Tedavisi. Nörometrik Analiz Demansın Tedavisinde ve bir Biyo belirteç Olarak Nasıl Önemlidir?
Bu çalışmamızda demanslı 20 hasta (9’u Alzheimer tipinde ve 11’i vasküler demanslı) qEEGeğitimiyle tedavi edilmiştir. Primer sonuç ölçütü olarak, oryantasyon, kayıt, dikkat, hesaplama, bellek, dil ve görsel-mekansal yetenekleri değerlendiren Mini Mental Kısa Hafıza testi (MMSE) kullanılmıştır. Sonuçlar tüm hastalarda demans tipine bakılmaksızın MMSE puanlarında ortalama 6 puan artmıştır. Aynı modalitenin her iki demans grubunda faydalı olduğu ilk kez gösterdik. Bu çalışmamızda NF tedavisinin bu grupta mevcut demans tipine bakılmaksızın etkili olduğunu göstermiştir.
Demans için ilaçlar hastaların sadece %50’sinde etkili olduğundan ve bazı hastalarda ciddi yan etkileri olabileceğinden bu durum özellikle önemlidir.
Birks ve Harvey, 16 randomize kontrollü ilaç çalışmasını gözden geçirmiş ve MMSE ile plasebogrupları karşılaştırıldığında Alzheimer da kullanılan ilaç Donepezilin hem 5 hem 10 mg/gün dozunda kognitif fonksiyonları yaklaşık 1,5 puan düzeyinde 24 haftadan sonra ve 10 mg/gün dozunda 52 haftadan sonra (MMSE’de yaklaşık 2 puan) arttırdığını göstermiştir.
Wallin ve ark. ları, rutin bir klinik ortamda 3 yıl donepezil temelli tedavinin sonuçlarınıyayınlamış ve MMSE’de başlangıça göre ortalama 3,8 puan değişiklik bildirmiştir. Bizimsonuçlarımıza göre MMSE puanlarında ortalama 6 puan artış görülmüştür ve bu değişiklik 1 ile 6 aylık bir tedavi döneminde demans tipine bakılmaksızın saptanmıştır. (Surmeli ve ark. ları,2016)
Bu çalışmadaki hastalarda gördüğümüz bir problem, hastaların olabilecek farklıbelirtilerini ele almak üzere gerçek dünyayı yansıtacak şekilde çok sayıda ilaçkullanımıdır.
Bu yüzden kognitif azalma için daha önceki doktorları tarafından birantidemans ilaç, ajitasyon için bir antipsikotik ve duygudurumu stabilize etmek için birantidepresan yazılmıştı.
Bu geriatrik bir popülasyon olduğundan ayrıca komorbidfizyolojik problemler (örneğin kardiyovasküler, hipertansiyon, metabolik vs.) için başkailaçlar almaları da yüksek ölçüde olasıdır. Bu şekilde tüm bu ilaçlar yan etkiler riskiniarttırır ve zaten narin olan fizyolojiye gereksiz bir yük bindirir.
Biz çalışmada tüm hastalarda tüm ilaçları kesebildik. Sadece bir hastada ajitasyonu takipetmek için kısa bir süre ilaç verildi. Çalışma sonunda hastaların hiçbirinde ilaçgerekmedi ve gözlenen tüm gelişmeler takip ziyaretlerinde halen devam etmekteydi.
Hastaların aileleri hastaların duygu durumu, anksiyetesi, uyku problemleri veajitasyonunda bir düzelme farketti. Ailelere göre hastalar günlük yaşamlarına dahaçok katılır ve daha üretken bir hale geldiler. Bu bulgular takip görüşmelerindetarafımızca doğrulandı.
2. Yirmi yedi denekle yapılan Demans çalışması (Berman, M. H., 2009) neurofeedback eğitimi, bekleme listesi kontrol grubuna kıyas belleği ve yürütme işlevlerin bazı yönlerini kayda değer bir şekilde düzettiğini gösterdi ki bu neurofeedback’in demans için “olası etkin” bir tedavi olabileceğini öne sürdü.
3. Yeni yapılan bir çift kör kontrollü çalışma dominant alfa frekansının artışını ödüllendiren neurofeedback eğitimi normal yaşlılardan oluşan bir örneklemede bilişsel işlem hızını ve yürütme işlevlerini iyileştirdiğini gösterdi. (Angelakis, et al., 2007)
4. Brown Üniversitesindeki Festa ve arkadaşları 26 Normal yaşlanan kişide Neurofeedback tedavisinin olumlu etkisini RCT randomize kontrollü çalışmailegösterdiler. İlk bulgularını 2009 yılında Cognitive Neuroscience Society Annual Meeting Programındasundular http://stresstherapysolutions.com/kb/entry/41/
5. Mexico ve Cuba’lıaraştırmacılar 14 Normal yaşlanan kişide Neurofeedback tedavisininolumlu etkisini Randomlu sham Neurofeedback (plasebo) ile Neurofeedback karşılaştırma kontrollü çalışma ile gösterdiler. ( Becerra J. ve ark. ları 2011).
Alzheimer Hastalığını Tahmin Etmek:
Yeni bir Test’le Psikiyatristler Alheimer Hastalığının Başlangıcını Tahmin Edebilirler
1 Mart, 2006 - EEG verilerini analiz eden yeni yazılımı kullanarak ve beynin sağı ve solu arasındaki farklara bakarak, psikiyatristler şimdi Alzheimer hastalığını normal yaşlanmadan daha iyi ayırt edebiliyorlar. Alzheimer hastalığının erken teşhisi çok önemlidir çünkü şimdi yeni ilaçlar hastalığın seyrini yavaşlatabiliyorlar. Bu yeni yöntem aynı teşhis için kullanılan MR veya PET taramalarından çok daha ucuz ve daha az invasifdir
NEW YORK – Alzheimer Hastalığı yıkıcı bir hastalık olmakla beraber 4 milyon Amerikalıyı ve ailelerini ve tesir altında bırakıyor. Geleceğinizde Alzheimer olabileceğinizi öğrenmek istiyor musunuz? Şimdi, eski bir teste getirilen bir yenilikle sizin ve akrabanızın bu zihni değiştiren hastalığı olma olasılığını söyleyebiliyor.
Beth Senicola’nın ve kız karkeşi Dianne Burke’ın annelerinde Alzheimer var. Onu gezmeyi seven ve faal olmasını seven birisi olarak hatırlıyorlar. Ama simdi 94 yaşında olan anneleri Alzhiemer’le sekiz senedir mücadele ediyor. “En zoru annenizi görmek ve onun sizin kim olduğunuzu bilmemesidir.” diyor Beth.
İki kardeş, gelecekte Alzheimer olup olmayacaklarını öngörmek için yeni testin bir parçası olanalelade EEG çektiriyorlar.
New York Üniversitesi Tıp Fakültesinin Psikiyatri Departmanındaki Beyin Araştırmalar Laboratuarı’nın (Brain Research Laboratory) yardımcı direktörü, Leslie Prichep’e göre “Dalgalıçizgilerden olayların tanımına geçmek için analizden çıkan numaraları o kişinin yaşına göre beklenen numaralarla karşılaştırıyoruz.”
EEG taramasını numaralara çeviren bilgisayar yazılımı kullanarak psikiyatristler normal yaşlanmayı, demansın erken belirtilerinden daya kolay ayırt edebiliyorlar. Örneğin: soldaki EEG’nin sol ve sağ taraflarının boyları ve biçimleri normal olmakla beraber benzer bölgeler birbirlerine benziyor ve bu demansın olmadığını ima ediyor. Ama sağdaki EEGnin sol ve sağ taraflarının arasında büyük farklılıklar gösteriyor – bu da ilerde demansın olabileceğinin işaretlerini gösteriyor. Prichep bunun kayda değer olduğunu söylüyor çünkü simdi demansın ilerlemesini durduran veya yavaşlatan ilaçlar var. Beth, kendi çocukları, kendisinin geçirdiklerini geçirmesinler diye testi yaptırıyor. Geleceği değiştirme fırsatının olmasını istiyor.
Hali hazırda MR’da, PET’de gelecekteki demansı da keşfedebiliyorlar ama bu yöntemler hem daha envasivdir hem de daha pahallı. Yedi senelik NYU çalışması yazılımın [beyin fonksiyonlarındaki] düşüşü tespit etmede %95 doğruluk oranında olduğunu ortaya çıkardı. Araştırmacılar veritabanlarındaki binlerce yaşlı hastaların kayıtlarını yeni yazılımdan geçirerek çalışmayı genişletiyorlar.
TARİHÇE: Yeni bir çalışma şunu gösteriyor: Alzheimer’ın en erken ipuçlarını, yani bellek kaybının ilk işaretlerinin başladığı zaman, yazılım ile birleştirilmiş EEG ile daha ucuz, hiç rahatsızlık vermeden ve daha kolay bir kullanımla taranabilir. Hastalığının en erken evrelerinde saptama olanağı tedavinin bellek kaybından demansa geçiş evresini yavaşlatma veya durdurma şansı verebilir.
NASIL ÇALIŞIYOR: Bir elektroensefalogram (EEG) beynin elektrik aktivitesini ölçer. Deriye iliştirilen elektrotlardan gelen elektrik sinyalleri kayıt edilir ve bir bilgisayar tarafından analiz edilir. Beyin hücrelerinin elektrik sinyalleri çok zayıf olduğu için beynin elektrik ritimlerini ve şekillerini görebilmek için alet onları bin kereden fazla artırır. Uzman olmayana EEGyi bir sürü kıvrımlı çizgilere benzer ama bu çizgiler elektrik sinyallerin gücünün ve frekansının zaman zarfında değişmelerinin matematiksel tanımıdır.
NE BULUNDU: NYU araştırmacıları hangi EEG çizgilerin normal ihtiyarlamaya bağlı olduğunu ve hangileri demans ve erken Alzheimer’ı gösterdiğini saptayabildiler. Bu bilgiyi kullanarak doktorların aynı şekilleri görebilmek için bir bilgisayar yazılımı geliştirdiler. Geliştirdikleri metot kimlerin beyin fonksiyonları bakımından gerilemeye uğrayacağını ve kimlerin uğramayacağını %95’lik bir doğruluk oranınla tespit edebiliyor. Örneğin, teta beyin dalgası zihinsel gerilemeye uğrama olasılığı yüksek olanlarda, gerileme uğramayacaklarına kıyasla çok daha belirgindi ve bu dalga bilhassa beynin ön kısımlarında daha anormaldir. Teta beyin dalgaları hipokampüsden geliyor ve bu bölge demansta bozulmaya uğruyor.
GELECEKTE NE VAR: Muhtemelen bu yeni EEG metodu birisinin Alzheimer hastalığı olma olasılığının değerlendirmesinde önemli bir araç olacak. Ama bu olmadan evvel NYU’nun sonuçları daha büyük çalışmalarda benzer sonuçlarla tekrarlanmaları gerekiyor ki bu metot genel kullanım için doğrulabilinsin. Bu terkrarlanabilirlik gereksimi ve tekrar tekrar deneme bilimsel metodun temelidir.
NOT: Bu yöntemin tüm doğrulama çalışmaları tamamlandıktan sonra yazılım ve ona bağlı veritabanı onay için Amerikan Gıda ve İlaç idaresine (FDA) onay için sunulmuştur ve onaylanmıştır.
Kaynakça:
https://www.cbsnews.com/news/simple-test-may-spot-alzheimers/
http://weeksmd.com/2008/01/eeg-testing-can-predict-alzheimers-risk/
http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/dr-tanju-surmeli/alzheimer-da-yeni-tedavi-umudu-1747221/
Angelakis E, Stathopoulou S, Frymiare JL, Green DL, Lubar JF, &Kounios J (2007). EEG neurofeedback: a brief overview and an example of peak alpha frequency training for cognitive enhancement in the elderly. ClinNeuropsychol. 2007 Jan;21(1):110-29.
Berman, M. H., 2009. Efficacy of Neurofeedback for executive and memory function in dementia www.quietmindfdn.org/dementia-therapy
Festa, E.K., Heindel, W.C., Connors, N.C., Hirschberg, L., &Ott, B.R. (2009). Neurofeedback training enhances the efficiency of cortical processing in normal aging. Cognitive Neuroscience Society Annual Meeting Program, A11, p. 41. supplement of the Journal of Cognitive Neuroscience. http://stresstherapysolutions.com/kb/entry/41/
Becerra J., Fern´andez T., Roca-Stappung M, D´ıaz-Comas L, Gal´an L., Bosch J, Espino M, Moreno A.J., Harmonya T. (2011). Neurofeedback in Healthy Elderly Human Subjects with Electroencephalographic Risk for Cognitive Disorder. Journal of Alzheimer’s Disease 28, 1–11.
Hughes J.R; John E.R; Conventional and Quantitative Electroencephalography in Psychiatry .J Neuropsychiatry ClinNeurosci 11:2 ,Spring, 1999
John E. R. and Prichep L. Normative developmental equations for the EEG and their sensitivity to neurological and psychiatric disorders. In Electric and Magnetic Activity of the CNS.:Research and Clinical Applications in Aerospace Medicine, Pp 3-1-3-7.AGARD-NATA Conference Proceedings. No 432, 1987
John E. R., Prichep L. and Almas M. Toward a quantitative electrophysiological classification system in psychiatry. In Biological psychiatry, Eds. G. Kacagai, N. Brunello and T. Fukuda, pp 401-406. 1991c, New York: ExcerptaMedica,
John E. R., Prichep L. and Alma M. Subtyping of psychiatric patients by cluster analysis of QEEG.Brain Topogr. 4:321-326, 1992
Prichep LS, John ER. QEEG profiles of psychiatric disorders. Brain Topog. 4: 249-57, 1992
Coburn K.L,Ph.D, Lauterbach E.C, M.D, Boutros N.N,M.D., Black K.J,M.D, ArciniegasD.B.,M.D, Coffey C.E.,M.D: The Value of Quantitative Electroencephalography in Clinical Psychiatry: A report by the Committee on Research of the American Neuropsychiatric Association. Journal of Neuropsychiatry ClinNeurosci 18:4,Fall 2006
Surmeli T, Eralp E, Mustafazade I, Kos H, Özer GE, Surmeli OH.Quantitative EEG NeurometricAnalysis-Guided Neurofeedback Treatment in Dementia: 20 Cases. How Neurometric Analysis Is Important for the Treatment of Dementia and as a Biomarker? Clin EEG Neurosci. 2016 Apr;47(2):118-33. doi: 10.1177/1550059415590750. Epub 2015 Jun 21.
