Çocuk Psikiyatrisi
İnternet Bağımlılığı
İnternet Bağımlılığı Nedir?
İnternet oldukça yaygın kullanılan en ucuz bilgi öğrenim ve değişim aracı. İnternet üzerinden facebook, twitter gibi sosyal ağlar kullanımı olabildiği gibi, çok olumsuz (pornografik, şiddet içeren, bomba yapımı gibi) sitelere ve bilgisayar oyunlarınada ulaşım sağlamaktadır. İnternet kullanımı bağımlılık haline dönüşebilmektedir.
Yapılan çalışmalarda gençlerin iki sene ve üstünde bir zamandır internet kullanımı özellikle erkek çocuklarının, agresif olanlarında bağımlılığı arttırdığı bulunmuş.
Bağımlılık bulgularına baktığımızda, internet dışında bir aktivite zamanla onlara zevk vermez oluyor ve hatta internetde olmazsa kendilerini çok boş hissetmeye başlıyorlar, internete ulaşamadıklarında çok huzursuz ve agresif bir davranış sergiliyorlar, kendi başlarına internet aşırı kullanımını kesmek düşünceleri olsa da eyleme koyamıyorlar, ilerleyen bir şekilde ders başarısında, okul, arkadaş ve aile ile sosyal iletişimde düşüş oluyor.
İnternet bağımlılığı internet kullanan ergenlerin yüzde 2 ile yüzde 20 sinde görülüyor. İnternet bağımlılığı uyuşturucu bağımlılığı olarak da kabul ediliyor ancak çok daha erken yaşta başlıyor. İnternet bağımlıları internet de haftada 40-80 saat harcıyorlar. Bu durum fiziksel, sosyal ve psikolojik olumsuz bir durum ortaya çıkarıyor. İnternet bağımlısı olanlarda gözüken psikiyatrik hastalıkların içinde depresyon, Dikkat Eksikliği bozukluğu, dürtü ve davranış bozukluğu, anksiyete bozukluğu, uyku bozukluğu, yeme bozukluğu, uyuşturucu kullanımıve Sar’a hastalığıdır.
Ailelerinden yeterince duygusal ve psikolojik destek görmeyen ergenlerin daha çok internet bağımlısı olma riskleri arttığı görüldü.
İnternet bağımlilığı beyindeki zevk’ ten sorumlu ödül merkezide olarak bilinen bölümü etkileyip Dopamin’in salınımını arttırıyor. Dopamin’in artması ile morfin ve diğer meddelerin salınımıda artar. Zamanla bu artma yetersiz hale gelir ve tolerans gelişir ve daha fazla dopamin ve morfin artımını sağlatmak için daha uzun beynin uyarılması gerekir ve buda interneti bırakamamaya doğru gider. İnternet bağımlılığının diğer bağımlılıklarda olduğu gibi beynin derin bölgesindeki Dopamin salınımından sorumlu Nucleus accumbensi etkiler.
Bağımlılık yapan herşey frontal lob ve amygdala bağlantısı sayesinde kayıtlara geçer hipotalamus hafızadan sorumlu olarak kayıtlar. Kişi gördüğü ve düşündüğü zaman veya strese girdiğinde istek oluşturur. Beyindeki ödül siteminin merkezi olan Nucleus accumbens dopamin ile aşırı dolar. Hipokampus bu zevk veren olayı kısa süreli hatırlar, amygdala koşullanma yöntemi ile bunu kayıtlar. Bu dopaminerjik bölgeleri aşırı uyarır ve nucleus accumbens dopamin merkezi uyarılır. Kompulsif olarak bağımlılık yapan şeye yönelir beyin.
İnternet Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?
Sosyal iletişim ağları facebook, twitter‘ın kullanımında çocukların ve ergenlerin kendilerini nasıl koruyacakları hakkında geniş bir eğitim verilmesi gerekiyor. Facebook sayfası dışarıya açık olan özellikle kız çocuklarının kötü niyetli kişilerin cinsel tacizine uğrama riskini arttırdığı bilinmektedir. İnternet vasıtası ile kurulan bazı sanal arkadaşlıkların ilerde ciddi sorunlar çıkardığı unutulmamalıdır.
twitter‘ın kullanımının Gezi olaylarında bazı kişileri çok zor duruma soktuğunu da haberlerden okuduk.
Birçok ailenin internet teknolojisini çocukları kadar kullanmasını bilmedikleri de bir gerçek. Ailelerin çocuklarının internet kullanımını günde 1-2 saat ile sınırlamalarını, ailelerin interneti kullanmayı öğrenmelerini tavsiye edebiliriz. Öğrensinlerki nerde nasıl denetleyecekler, tehlikeler neler görebilsinler. Çocuklarının bilgisayardaki aktivitelerini izleyebilsinler.
Ayrıca internet bağımlılığında psikolojik ve ilaç tedavilerinin yararlı olduğu bilinmektedir. Özellikle yan etkisiz ilaçsız tedavi yöntemi isteyen aileler Amerikan Pediatri (Çocuk sağlığı ve hastalıkları) Birliğinin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu tedavisinde en üst seviyede etikli bulduğu Biofeedback yönteminden internet bağımlılığı tedavisinde yararlanabilirler. Ayrıca, Biofeedback yönteminin etkisi uyuşturucu tedavisi, anksiyete bozukluğu ve Sar’a da kanıtlandığı için internet bağımlılığı ile olan psikiyatrik hastalıklarda da tedavide etkilir.
Haber
Sanal Oyun Alışkanlıkların Sebebi Nedir?
Yaşlı, çocuk, genç dinlemeden oynanan ve bağımlılık haline gelen sanal oyun alışkanlıkların altında yatan sebep nedir?
Yaşam için çok önemli primitif yaşam mekanizmasını yönlendiren ve özellikle motivasyon ve kendimizi iyi hissetmemiz ile ilgili bir madde olan Dopamin nörotransmitteri beynin ödülle ilgili yollarında bulunur. Zevk alma merkezlerine direkt bağlıdır. Dopaminin artması ve giderek daha da fazla artması ödül sisteminin fazla uyarılmasını sağlar ve zevk almayı arttırır. Alkol ve uyuşturucu bağımlılığında da Dopamin üretimi artarak etkilenir. Dopamini arttırmak için kişi daha fazla uyuşturucu ve alkole yönlenir. Hergün saatlerce bilgisayarda sanal oyun oynayarak dopamini daha fazla artıp bağımlılık oluştuğu için kompulsif tekrarlayıcı bir davranış içinde inatla, ısrarla bilgisayarda oyun oynamak isteği oluşur. Bu durum kişinin beyin kayıtlarına kayıtlanır ve kişinin otomatik olarak farkında olmadan yaptığı bir harekete dönüşür.
Kişi sanal oyunu oynayamayınca bağımlılıkta görülen çekilme sendromunun belirtileri olan gerginlik yaşayıp çok agresif olabilir. Dopamin salınımı aniden azalırsa çekilme sendromu yaşatıp kişiyi dopaminini daha fazla arttırmak için harekete geçirir. Adeta “Git yap” der.
-Sanal oyunlara bağlılık ne gibi ruh hastalıklarına sebebiyet veriyor?
Dopamin uyurken beynimizde yenilenir. Eğer dopamin yeteri kadar varsa ve yenilenirse sabahleyin uyandığımızda güneşi, horozun sesini gayet mutlu olarak hissederiz. Eğer bu dopamin miktarı normalden daha az olursa o zaman kendimizi huzursuz ve mutsuz hissedebiliriz. Eğer uykumuzda bir problem varsa sabah kalktığımızda mutsuz hissederiz. Bu yüzden uykumuzu da iyi alıyor olmamız lazım ki, beyinde dopaminin yenilenmesi oluşturulabilsin. Bu sistem normalin dışında çalışmaya başlayacağı için uykumuz bozulur. Çocukların beyin olgunlaşmasının gerilediğini yapılan bilimsel çalışmalardan ve kliniğimde ki gözlemlerden de biliyoruz.
Uyku bozukluğu, dikkat ve hafıza sorunları ortaya çıkmaya başlayabilir. Agresif, sabırsız ve dürtüsel olabilir. Motivasyonu iş, akademik, ev ve sosyal hayatında düşer ve onu olumsuz etkilemeye başlar. Maddi sorunlara neden olabilir.Tedavi gerektirecek düzeyde internet,alkol ve kumar bağımlılığı gelişebilir. Depresyon ve Panik atak ortaya çıkabilir.
-İnsanların içindeki yalnızlık duygusu ve sanal oyunlar arasında nasıl bir bağ vardır?
Yalnızlık ve internet bağımlılığının gelişmesi arasında birçok çalışma bağlantı kurmakta ancak duygusal yalnızlık sosyal yanlızlıktan daha çok öne çıkmaktadır. Bağımlılık oluşabilmesi için beyindeki Dopamin miktarının azalması sonrası onu arttırıp zevk almaya çalışan beyin kişinin otomatik olarak sanal oyunlara yönlenmesini sağlar. Bir çeşit kendi kendini tedavi etmek gibi bir kısır döngünün içine giren beyin kendine zarar vermeye başlar.
- Bireyleri birbirlerinden ne şekilde uzaklaştırıyor ve ikili ilişkilere ne yönde zarar veriyor?
Sanal oyunları oynamakla meşgul aile bireyleri birbirleri ile değerli vakit geçirmemeye başlıyorlar. Aile sanal oyun içinde birbirlerine duygularını ifade etmedikleri için duyguları öğrenemeyen ve tekrarlayıcı şekilde aynı davranışı gösteren bir nesil yetişmesine katkıda bulunuyor. İkili ilişkilerde konuşarak kendini ifade azalıyor ve karşılıklı duygu ve davranışlarını takip etmeyen hatta birbiri ile göz kontağı kurmayan veya daha az kuran bir nesil gelişiyor. Çocukların beyin gelişmesine olumsuz etki ediyorlar. Onların zeka, dikkat,hafız ve motor fonksiyonlarının yaş grubuna göre gelişmesine zarar veriyorlar.
-Tedavisi varmı?
Bağımlılık düzeyinde oluşursa mutlaka tedavi edilmeli. Birden fazla tedavi yöntemi kullanılabilir. Biofeedback bizim en çok kullandığımız ilaçsız bir tedavi yöntemi ve oldukça etkili. Beynin kayıtlarını kişiye tekrar değiştirmeyi öğretip beyin tekrarlayıcı davranışa girmiyor. Psikiyatrik ilaçlar, kognitif ve davranış terapileri kullanılabilir. Biofeedback ile birlikte aile içi iletişimi arttıracak kartlarla oynanan Terapötik oyunlar kullanıyoruz. Aileler ile birlikte oldukça etkili olduğunu görüyoruz.
Sanal alışkanlıkların bireye kattığı olumlu durumlar da varmıdır varsa nelerdir?
Nasıl okurken, piyano çalarken, veya bir navigasyon sistemini kullanırken beyinde yapısal değişiklik oluyorsa, beyin de sanal video oyunları da benzer değişikliği yapar. Oyunlardaki komutlar onun komut takip etmesini arttırabilir. Problem çözme becerilerini, el-göz becerilerini motor becerilerini arttırabilir veya uzay soyut kavramı anlamasına yardımcı olabilir; plan yapma kaynakları kullanma ve lojistiğin önemini anlamasına yardımcı olabilir, birden fazla iş yapabilme becerilerini geliştirebilir. Hızlı düşünme, hızlı analiz yapma ve hızlı karar vermeyi sağlatabildiği gibi bu sırada verdiği kararın doğruluk oranın artmasını geliştirebilir. Taktik, öngörü, o ortamda farkındalığın artması (askerlerin yakın dövüş sırasında), tahammülün sabrın artması (oyun da yenilirse yeninceye kadar uğraşması), izlenecek mantığı tekrar tekrar oynayınca öğrenme, ve başkaları ile oynarsa takım çalışmasını öğrenmesine yardımcı olabiliyor.
Ancak, yaş grubuna göre oyunun içeriği, kullanılan süre uygun olursa sanal oyunların olumlu yönde yardımcı olacağını ailelerin bilmesinde yarar var. Genel olarak yaş grubuna göre 30 dakika ile 1-2 saati geçmeyecek şekilde sanal oyunların günlük kullanım sınırlamasının yapılması gerekiyor.
Biofeedback yöntemi sanal oyunları kullanarak beynin yeniden koşullanıp yukarda belirttiğimiz tüm olumlu gelişmeyi sağlattığı gibi, özellikle çocuklar, erişkinler ve yaşlılarda dikkat, konsantrasyonu, hafızayı ve performansı arttırmada da kullanılanılıyor.
Haber
Ekran Bağımlılığı Uyuşturucu Gibi
