top of page

Çocuk Psikiyatrisi

Dikkat EksikliÄŸi ve Hiperaktivite

 

Çocuklarda görülen Dikkat EksikliÄŸi bir bozuklukmudur?

​

Dikkat, konsantrasyon merkezimiz beynimizin ön bölgesindeki, prefrontal korteks ve parietal bölgenin birlikte çalışması ile düzenlenir.

 

Dikkat ve konsantrasyon merkezinde sıkıntı problem düzeyinde veya bozukluk düzeyinde olabilir. 

 

Akademik bilgiyi öÄŸrenebilmemiz için dikkat ve konsantrasyonumuzun normal düzeyde olması gerekmektedir. Bilgiler, dikkat ve konsantrasyon merkezleriyle baÄŸlantılı olarak süzülüp beynin çeÅŸitli bölgelerine kodlanmaktadırlar.

 

Nörolojik açıdan bakarsak, öÄŸrenme bozuklukları bir insanın bilgiyi biriktirebilme, iÅŸleme ve öÄŸrenmesine engel olmaktadır. ÖÄŸrenme bozukluÄŸu, kiÅŸilerin gördükleri bilgiyi anlama ve kavramada ya da iÅŸittikleri bilginin beynin farklı kısımlarına baÄŸlanmasındaki yeteneklerinde azalma ya da hiç olmamasıdır.

 

Bu duruma sebep olan durumların birisi Dikkat EksikliÄŸi Hiperaktivite ve Dürtü BozukluÄŸu diÄŸeri de Genel ÖÄŸrenme BozukluÄŸudu. Amerikan Pediyatri BirliÄŸi raporuna göre A.B.D’de 6 ila 12 yaÅŸ arası çocuklarda % 4-12 oranında Dikkat EksikliÄŸi Hiperaktivite BozukluÄŸu görülmekte, bu oranın Türkiye’de % 8-18 olduÄŸu düÅŸünülmektedir. Genel ÖÄŸrenme BozukluÄŸu ise % 4 –60 oranındadır.

​

dikkat eksikligi hiperaktivite tedavi neurofeedback psikiyatri

​

Genel akademik performansta dikkat zorluÄŸu yaÅŸayan çocukların sevdikleri bir iÅŸe yada derse dikkatlerini çok iyi verebilmelerinin nedeni nedir?

 

Sevdikleri herhangi bir ÅŸeye dikkatlerini verdikleri zaman beyinlerindeki limbik sistemin primitif refleksini kullanıyorlar. Bu beynimizde daha derinde korunmuÅŸ bir merkez olduÄŸu için kolay kolay etkilenmemekte bu yüzden beynin korteks bölgesinde bir hasar ya da bir sıkıntı oluÅŸtuÄŸunda genel akademik performansa verilen dikkat konsantrasyon çabuk bozulmakta, aileleri bu durum ÅŸaşırtmakta ve “Benim çocuÄŸumun dikkati sevdiÄŸi ÅŸeyde çok iyi ama derse gelince yapmak istemiyor” diye yorumlanmaktadır.

​

​

Çocuklarda Dikkat EksikliÄŸi neden oluÅŸur?

​​

  1. Beyindeki elektriksel veya kimyasal dengesizlik

  2. Ailelerin diÄŸer bireylerinde de görüldüÄŸü için genetik faktörler

  3. Çevredeki toksik maddeler

  4. Kafa travması

  5. Alerjiler

  6. Anne karnındayken beynin geliÅŸmesine tekabül eden ilk 3 ila 6 ayda annenin geçirdiÄŸi birenfeksiyonun çocuÄŸun beynine zarar verebilmesi

  7. Zor doÄŸum sırasında beyne az oksijen gitmesi

​

Dikkat EksikliÄŸi BozukluÄŸunun Tanısında En Etkili Yöntemler Nelerdir?

 

EÄŸer bu yukarıda saydığımız ÅŸikayetlerin belli bir kısmı hem okulda hem evde çocuÄŸunakademik ve sosyal fonksiyonunu bozuyorsa ve bu belirtiler 7 yaşından sonra da varsa, dikkat eksikliÄŸi ve hiperaktivite tanısı konma olasılığını arttırır ve deneyimli birpsikiyatrist tarafından bu çocukların görülmesinde büyük fayda vardır. En erken 3 yaÅŸcivarında tanı konulabilen vakalar vardır.

 

BaÅŸlangıçta: Aile, Çocuk Bakıcısı, Okul ÖÄŸretmeni ve Rehberlik ÖÄŸretmenleri ile anasemptomları hakkında bilgi alıp çeÅŸitli davranışlarda neler yaptığını öÄŸrenmeli, ÅŸikayetlerhangi yaÅŸta baÅŸlıyor, semptomların süresi, fonksiyonel bozukluÄŸun derecesi nedirbakılmalı.

 

Ayrıca beraber görülen diÄŸer hastalıklar araÅŸtırılmalı (Depresyon, Anksiyete Hastalığı, Genel ÖÄŸrenme BozukluÄŸu, Kurallara Karşı Gelme BozukluÄŸu, Davranış BozukluÄŸu, KiÅŸilik BozukluÄŸu görülmektedir.) ÖÄŸrenme, konuÅŸma problemleri, agresiflik, dersi veortamı bozacak davranışlar, ince ve kaba motor bozukluklar, görsel bozukluklararaÅŸtırılmalı.

​

Subjektif DeÄŸerlendirmeler:

 

Conner’s ÖÄŸretmen ve aile skalası, Dr.Atilla Turgay’ın (A.B.D ve Kanada) DikkatEksikliÄŸi, Hiperaktivite, Dürtü BozukluÄŸu skalası, Dr.Amen’in Dikkat EksikliÄŸi, Hiperaktivite,Dürtü BozukluÄŸu skalası, WISC-R (Wechsler çocuklar için zeka testi) merkezimizce en çok kullanılan skalalardır.

  

Ayrıca ailelerin ebeveynlik tarzlarını gösteren soru-cevap skalamız ilk görüÅŸmedeverilmektedir.

 

Subjektif deÄŸerlendirmeler ayırıcı tanıda beklediÄŸimiz kadar hassas olmadığı için A.B.D’de daha objektif yöntemler geliÅŸtirildi.

​

Objektif Yöntemler:

 

QEEG ile çocukların beyin dalgaları kaydedilip New York Üniversitesitarafından hazırlanan F.D.A (Amerikan Gıda Ä°laç BirliÄŸi) tarafından onaylı data bankasında iÅŸleme sokulup Dikkat EksikliÄŸi Hiperaktivite veya ÖÄŸrenmeBozukluÄŸu tanısının yüzde  90-94 objektif olarak konulmasına yardımcı olur.

 

Amerikan Pediatrik BirliÄŸi, QEEG’nin tanı konulması için kullanımını tavsiyeetmektedir.

 

2. Bu yöntemlerden en çok kullanılanı ve merkezimizde de uyguladığımız T.O.V.A testi ve QEEG –Data Bankası yöntemidir. T.O.V.A testi görsel ve iÅŸitsel dikkati vealgılamayı bilgisayar ortamında matematiksel istatistiksel analiz yaparakölçmektedir. Beynin görsel ve iÅŸitsel dikkat merkezleri farklı yerlerdedir.

 

Beynin bu bölgeleri hakkında objektif bilgi vermektedir ayrıca yüzde 85 doÄŸrulukoranıyla Dikkat EksikliÄŸi Hiperaktivite tanısı koymaya yardımcı bir testtir.

 

Bunların dışında kanında yüksek oranda demir var mı, TSH bakılıp troidproblemleri var mı araÅŸtırılmalı; gerekirse CT scan veya MRI çekilmelidir. Ä°drardaağır metal testi ile ağır metal zehirlenmesi araÅŸtırılır.

 

Dikkat EksikliÄŸi ve Hiperaktivite BozukluÄŸunun beynin rahatsızlığı olduÄŸunu birkez daha ispatlayan Dr.Amen’in A.B.D.’de 10 yıldan fazla bir zaman yaptığıSPECT çalışmaları, istirahat halindeyken bu çocukların beyinlerininmetabolizmasının normale döndüÄŸünü, dikkatlerini, konsantrasyonlarınıyönlendirmeye çalıştıkları zaman prefrontal kortekslerinde metabolizmanınazaldığını ve kan giden bölgenin kanlanmasının az olduÄŸunu tespit etmiÅŸtir.

​

Tedavi Yöntemi Bir ÇeÅŸit midir? Birden fazla Yöntemin Aynı Anda Kullanılması BaÅŸarıyı Arttırır mı?

​

 

Tedavide birden fazla yöntemin kullanılması baÅŸarının artmasını saÄŸlamaktadır. 

 

ÇocuÄŸun eÄŸitimi, 

 

ÇocuÄŸun “Dur DüÅŸün Eyleme Geç” davranış modelini uygulamasını öÄŸrenmesi, 

 

Aile ve ailenin ebeveynlik tarzını deÄŸiÅŸtirmesi, 

 

ÇocuÄŸun beslenmesinin düzenlenmesi, 

 

Okuldaki öÄŸretmen ve rehberlik öÄŸretmenleri ile iletiÅŸim kurulması ve onların eÄŸitilmesi, 

 

Gerekirse özel eÄŸitim uzmanından destek almak, 

 

Neurofeedback ve gerekirse ilaç (neurofeedback tedavisinin ilk 20 seansındakullandırılabilir) yöntemlerinin beraber kullanılması DEHB’nun yüzde 80-90 baÅŸarıylatedavi edilmesini saÄŸlamaktadır. Bu bir takım iÅŸidir.

 

1937’den beri en çok kullanılan yöntem, amfetamin grubu bir ilaç olan Ritalin’dir. Dr.Amen’in çalışmasına göre Dikkat EksikliÄŸi ve Hiperaktivite BozukluÄŸunun her tipindefayda gösteren ilaçlar ÅŸunlardır. Ä°laçların baÅŸarı oranı yüzde 65-71 civarındadır veilaçların yan etkilerinin de olabileceÄŸi konusunu aklımızdan çıkarmamalıyız. Bazı ilaçlarzamanla etkinliÄŸini kaybetmektedir. Ä°laçlar en az 2-5 sene kullanılması tavsiye ediliyor.

 

Klasik Tipi tedavisinde kullanılan ilaçlar : Adderall, L-Tyrosine, Ritalin, Dexedrin

 

Dikkatini veremeyen tipi tedavisinde kullanılan ilaçlar : L-Tyrosine, Adderall

 

Çok fazla odaklanabilen tipi tedavisinde kullanılan ilaçlar : Ritalin, Risperdal, Prozac, Effexor

 

Temporal Lob tipi tedavisinde kullanılan ilaçlar : Desipramin, Ritalin, Carbatrol, Cylert, Depakote, Adderall, Neurontin, Tegretol

 

Limbik tipi tedavisinde kullanılan ilaçlar : Prozac, Lustral, L-Tyrosine, DL-Phenylalanine, Adderall, Wellbutrin AteÅŸ tipi tedavisinde kullanılan ilaçlar : Risperdal, Zyprexa, Depakote, Adderall, Neurontin, Effexor

​

Ä°laçsız Tedavi Ä°steyen Aileler Ä°çin ve Ä°laç Çalışmıyorsa Neurofeedback Tedavisi

 

50 yıldan fazla bir süredir Üniversite ve NASA laboratuvarlarında yapılan araÅŸtırmalarsonrasında ilaç kullanmak istemeyen ailelerin çocukları için en baÅŸarılı beyin eÄŸitimyöntemi olarak kabul edilen Neurofeedback yöntemine baÅŸlanmıştır.

 

Neurofeedback son yıllarda A.B.D.’de yüzlerce psikiyatrist, psikolog ve danışmanlarınmerkezlerinde , Üniversitelerde ve hatta NASA ’daki araÅŸtırmalarda baÅŸarı ilekullanılmaktadır. 

 

30 senedir Prof. Dr. Joel Lubar ve arkadaÅŸlarının Tennessee ÜniversitesindekiaraÅŸtırmaları Neurofeedback tedavisinin Dikkat EksikliÄŸi ve Hiperaktivite BozukluÄŸundayüzde 85-95 oranında baÅŸarılı olduÄŸunu göstermiÅŸtir.

 

QEEG’de çıkan anormal beyin dalgalarını saÄŸlıklı beyin dalgaları ile deÄŸiÅŸtirme tekniÄŸiolan Neurofeedback tedavisini baÅŸarı ile Türkiye'de ilk uygulayan merkeziz. 

 

Dikkat EksikliÄŸi Hiperaktivite ve dürtüsellik olan çocukların beyinlerinde oldukça yoÄŸuntheta dalgaları görülmektedir. Theta dikkati, konsantrasyonu bozan hayal kurduran birdalgadır. 

 

Beta ve smr dalgaları ise dikkat konsantrasyon dalgalarıdır ki bu çocukların beyinlerindeaz miktarda bulunmaktadır.

 

Bizim amacımız istenmeyen beyin dalgalarını (delta –theta) azaltıp istenen dalgalarını(beta-smr) kalıcı ÅŸekilde arttırmak ve tedavi bittikten sonra da bozukluÄŸun gerigelmemesidir.

 

Halbuki ilaçlar kullanıldığı süre içinde hiperaktivite, dürtüsellik ve kısmen dikkatproblemlerine çözüm olmaktadır.

 

A.B.D’de yapılan bazı kontrollü çalışmalarda Dikkat EksikliÄŸi Hiperaktivite olançocuklarda IQ zeka skorunun neurofeedback tedavisinin sonunda ortalama 10 skor arttığıbulunmuÅŸ hatta iki geniÅŸ araÅŸtırmada IQ skorunun 19-23 puan arttığı görülmüÅŸtür.

 

Uzmanlar düzenli neurofeedback seansları ile istenilen beyin dalgalarının arttırılmasıyöntemiyle beyin hücreleri üzerindeki baÄŸlantıların güçlendiÄŸini ve kan akışınınhızlandığını görmüÅŸlerdir.

​

​

Dikkat EksikliÄŸinde Neurofeedback Tedavisinin Bilimsel Kanıtı:

 

Neurofeedback tedavisinin DEHB (Dikkat EksikliÄŸi ve Hiperaktivitede BozukluÄŸu)’nda Meta analiz çalışmaları ile 2014 yılında 2 ayrı Meta analiz, en üst düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bulunduÄŸunu gösterdi. DEHB’da hatta ilk sıra tedavi yöntemi olarak uygun olduÄŸunuistatistiksel olarak belirtir birçok yeni bilimsel yayınlar çıkmıştır.

 

DEHB tedavisinde etkinin ispatı Seviye 5: Etkili ve Özgül (AraÅŸtırmanın sonuçlarının istatistiksel olarak plasebo tedaviden, ilaçtan ve en azından iki bağımsız araÅŸtırma sonucundaaynı deÄŸerde olan bir baÅŸka tedaviden de üstün çıkması durumudur) olarak bulunduÄŸunugösteren Meta-analiz çalışması bugüne kadar yapılan 15 çalışma ve 1194 hastayı kapsamaktadır.

​

Hodgson ve arkadaÅŸları (2012) yaptıkları Meta analiz yayınında Neurofeedback yöntemininDEHB tedavisinde Davranış DeÄŸiÅŸtirme (Behavior modification), birden fazla psikososyalyöntem (Multimodal psychosocial), çalışma belleÄŸi eÄŸitimi (working memory training), okuliçerikli eÄŸitim (school based training), ve kendi hareketlerini kontrol etme (self monitoring)’ den istatistiksel olarak iki katı daha etkili olduÄŸunu kanıtladılar.

​

Micoulaud Franchi ve arkadaÅŸlarının 32 Mate analiz yayını, 5 kontrollü çalışmada 263 DEHB hastasında Neurofeedback tedavisinin kontrol gruba göre anlamlı olarak Dikkati arttırdığını gösterdi.

​

Neurofeedback tedavisinin amfetamin grubu ilaçla karşılaÅŸtırmasında Dikkat EksikliÄŸiHiperaktivite BozukluÄŸun’da ilaç kadar etkili olduÄŸunu gösteren 11 kontrollü çalışma bulunmaktadır.

 

Neurofeedback tedavisi sonrası IQ artışını gösteren hakemli dergilerde yayınlanmış 10 Kontrollü çalışma bulunmaktadır.

​

Haber

 Dikkat EksikliÄŸi ve Hiperaktivite için Biofeedback Tedavisi

neurofeedback tedavi istanbul ankara izmir biofeedback

​

Biofeedback,  Dikkat ve Hiperaktif Davranışlar için “ Seviye 1 – En iyi destek”  alan müdahale seviyesine yükseldi!

 

Amerikan Çocuk Akademisi'nin "Çocuk ve Ergen Kanıta Dayalı Psikososyal Müdahaleler" altında Biofeedback'i Dikkat ve Hiperaktif Davranışlar için Seviye 2 - Ä°yi Destek'ten, Seviye - 1 En Ä°yi Destek seviyesine yükseltmiÅŸtir. Ä°laç ve Davranış terapisinin birlikte kullanılması ile Biofeedback aynı etki seviyesine tek başına ulaÅŸtığını görmekteyiz.

 

Ä°laçsız tedavi yöntemi Biofeedback, ÅŸimdi Dikkat ve Hiperaktif Davranışlar için “ Seviye 1 – En iyi destek”  alan müdahaledir. 

 

PractiseWise ÅŸirketi, Amerikan Çocuk Akademisinin “Çocuk ve Ergen Kanıta Dayalı Psikososyal Müdahaleler” altında Biofeedback’in Dikkat ve Hiperaktif Davranışlar için “Seviye 1- En Ä°yi Destek”  seviyesine yükseltildiÄŸini duyurdu. 

 

Beau­re­gard, M., & Levesque, J. (2006). Func­tional mag­netic res­o­nance imag­ing inves­ti­ga­tion of the effects of neu­ro­feed­back train­ing on neural bases of selec­tive atten­tion and response inhi­bi­tion in chil­dren with attention-deficit/hyperactivity dis­or­der. Applied Psy­chol­ogy and Biofeed­back, 31, 3–20.

 

Gevensleben, H., Holl, B., Albrecht, B., Vogel, C., Schlamp, D., et al. (2009). Is neu­ro­feed­back an effi­ca­cious treat­ment for ADHD?: A ran­dom­ized con­trolled clin­i­cal trial. Jour­nal of Child Psy­chol­ogy and Psy­chi­a­try, 50, 780–789.

 

Levesque, J., Beau­re­gard, M., & Men­sour, B. (2006). Effect of neu­ro­feed­back train­ing on the neural sub­strates of selec­tive atten­tion in chil­dren with atten­tion deficit/hyperactivity dis­or­der: A func­tional mag­netic res­o­nance imag­ing study. Neu­ro­science Let­ters, 394, 216–221.

 

Omizo, M. M., & Michael, W. B. (1982). Biofeedback-induced relax­ation train­ing and impul­siv­ity, atten­tion to task, and locus of con­trol among hyper­ac­tive boys. Jour­nal of Learn­ing Dis­abil­i­ties, 15, 414–416.

 

Rivera, E., & Omizo, M. M. (1980). The effects of relax­ation and biofeed­back on atten­tion to task and impul­siv­ity among male hyper­ac­tive chil­dren. The Excep­tional Child, 27, 41–51.

 

 

www.aap.org

 

www.sharpbrains.com/blog/2012/10/05/biofeedback-now-a-level-1-best-support-intervention-for-attention-hyperactivity-behaviors/

bottom of page